Sağlık Turizmi: Popüler 1 Fenomen
Sağlık turizmi ile ilgili bir seri oluşturmayı planladım. Bu serinin ilk yazısını bugün ele alacağım. İlk blog yazımda belirttiğim gibi asıl uzmanlık alanım sağlık yönetimidir. Yüksek lisans tezimin konusu da “Sağlık Turizmi”dir. Hatta başlığı tam olarak “CRITICALLY EVALUATION OF MEDICAL TOURISM SERVICES IN TURKEY.” (Türkiye’deki Sağlık Turizmi Hizmetlerinin Detaylı İncelenmesi). Londra Glyndwr Üniversitesi’nde hazırladığım bu tez; aslında 2013 konteksti içerisinde Türkiye’deki sağlık turizmi algısı ve uygulamalardaki kalite seviyesini göz önüne sermekteydi. İlgilenenler için giriş bölümünün yer aldığı pdf. sayfasının linkini yazının sonuna ekleyeceğim.
Sağlık Turizmi
Amacım bu blog yazısı ile akademik bilgiler ve sayısal veriler ile sizleri boğmak değil. Sağlık turizmi ile ilgili hazırlayacağım diğer yazılar için bir alt yapı oluşturmak istiyorum. Genel olarak, genel kavramlar neler, iş hacimleri, büyük aktörler, hedef kitle ve neden böyle bir ihtiyaç doğduğunun üzerinde kısa kısa duracağım. Esas düşüncem; daha sonra yazacağım güncel sağlık turizmi yazılarının bu alt yapının üzerine inşa edilmesi ve bir bütünlüğün sağlanmasıdır.
Son günlerde Pandemi konusu sürekli gündemin birinci sırasında yer alırken, sağlık turizmi konusu da benzer bir istikrar ile ikinci sıradadır. Bu sıralama, hem popüler gündemde hem de sağlık bakanlığı ve özel sektör gündeminde geçerlidir. Her gün Türkiye’nin sağlık turizmi hedefleri ve adımları ile alakalı onlarca yeni yazılar ve haberler görüyoruz. Bakanlık düzeyinden en küçük birime kadar herkes bu konu ile ilgileniyor. Herkes bir adım atmaya ve bu oyunun içerisinde kendine bir yer bulmaya çalışıyor. Şuan neden bu kadar popüler oldu veya atılan adımlar ne kadar doğru, farklı bir yazımızda değineceğim. Ama gelin şimdi sağlık turizmi fenomenine bir giriş yapalım.
En basit ifadeyle sağlık turizmi; bir kişinin sağlık sebeplerinden ötürü kendi isteği ile başka bir yere gitmesi ve orada sağlık hizmeti almasıdır. Daha akademik bir tanımlama yapmak gerekirse; hastaların tedavi, tıbbi kontrol, cerrahi operasyon veya danışmanlık nedenleriyle kendi ülkelerinden farklı ülkelere gitmeyi tercih etmeleridir. Ayrıca sağlık turizmi; verilen bu hizmetlerin turizm hizmetleri ile birleşimidir. Bu durumda görüyoruz ki, sağlık turizminde sağlık hizmetleri kadar turizm hizmetleri de önemlidir. John Connell’a göre (Ünlü Medical Tourism kitabı yazarı) bir seyahatin medikal turizm kapsamında sayılabilmesi için gerekli olan 3 unsur vardır.
İlki; hastanın sağlık hizmeti alacak olması, ikincisi turizm hizmeti alması ve en önemlisi bu tercihin hasta tarafından yapılıyor olmasıdır. Tercihin hasta tarafından yapılıyor olması demek; bir kişinin sağlık hizmeti için zorunluluktan dolayı değil, kendi isteği ile içerisinde yaşadığı ülkenden farklı bir ülkeye seyahat etmeye karar vermesidir. Örnek vermek gerekirse; Nauru Cumhuriyeti’nde (Dünyadaki en küçük ada ülkesidir) yaşayan bir kişinin hastalanması sonucunda tedavi için Avustralya’ya gitmek zorunda olması bir sağlık turizmi değildir ya da Amerika’da yaşayan bir hastayı, sağlık poliçesinin Kosta Rika’daki bir sağlık kurumuna göndermesi bir sağlık turizmi faaliyeti değildir.
Ek olarak, daha da fazla karıştırılan bir konu; turizm sebebi ile kendi yaşadığı ülkeden farklı bir ülkede bulunan bir kişinin başına tıbbi müdahale gerektiren bir durum gelmesi sonucu o ülkede sağlık hizmeti alması da sağlık turizmi değil, turist sağlığıdır. Aslında çok basit görünen bu konu fazlasıyla önemlidir. Çünkü bu faaliyetin de hizmet alımı ve prosesleri tamamen birbirinden farklıdır. Sağlık kurumlarının bu iki hasta türünü de aynı havuza koymuş olmaları kendileri için büyük bir kayıptır. Bunun canlı örneği ile ünlü bir hastanede bizzat karşılaştım. Tecrübe ederek öğrendikleri bu ayrımın kendilerine maliyeti baya yüksek olmuştu.
Sağlık Turizmi Kavramı
Sağlık turizmi kavramı; tüm sağlık hizmetleri, tedavileri ve sağlıklı yaşam koşullarına ait faaliyetleri kapsamaktadır. Aslen sağlık turizmi tıbbi hizmetler ve turizm hizmetlerini kapsayan büyük bir şemsiyedir. Hatta sadece tıbbi değil tıbbi sayılmayan işlemler dahi (cinsiyet değişimi, alternatif tıp, sağlıklı yaşam, güzellik v.b.) sağlık turizmi sayılmaktadır. Tüm tıbbi uygulamalar için hastalar medikal turizmini tercih edebilse de birkaçı sağlık turizmi alanında daha popülerdir. Bunlar; estetik, göz, diş, bariatrik tedaviler, eklem rahatsızlıkları, onkoloji, kısırlık tedavileri, fizik tedavi ve rehabilitasyon hizmetleridir.
Hastalar sağlık problemlerinin çözümü için neden farklı bir ülkeye gitme gereksinimi duyuyorlar sorusunun cevabına odaklanırsak karşımıza şunlar çıkmaktadır; John Connell kitabında temelde üç basit sebebin olduğunu söylüyor.
- Maliyet Avantajı
- Tıbbi Hizmetlerdeki Kalite
- Tıbbi Alandaki Yetersizlikler
Bu üç olguyu Milica ve Karla BOOKMAN’lar “Medical Tourism in Developing Countries” (Gelişmekte Olan Ülkelerde Medikal Turizm) adlı eserlerinde daha da detaylandırarak yedi maddeye çıkarır.
- Sağlık turizmi destinasyonlarının maliyet avantajları.
- Mevcut ülkelerdeki tıbbi hizmet olanaklarının azlığı.
- Gelişmekte olan ülkelerdeki tıbbi kalite ve teknoloji kullanımın yükselmesi.
- Yerel sağlık hizmetlerindeki yetersiz sağlık sigortaları.
- Artan turizm hareketliliği.
- Karmaşık sağlık sorunları için eşit olmayan yasal ve etik tepkiler.
- Kozmetik endüstrisi için artan talep.
İki grupta aslen aynı olguları ele almakta ve benzer parametrelere değinmektedir. En önemlisi, iki farklı çalışma da maliyetle başlamaktadır. Bu durum bize göstermektedir ki; medikal turizmi faaliyetinin tercih edilmesinin ilk sebebi; hastanın kendi ülkesinde para karşılığı alabileceği sağlık hizmetini daha düşük tutarlar ile farklı bir ülkede alabilmesidir. Bu maliyetlere; yolculuk, konaklama ve turizm faaliyetlerinin tutarları eklenmesine rağmen kendi ülkesinde ödeyeceği tutardan düşük olacaktır.
Hasta sağlık turizmi için seyahat edeceği destinasyonu seçerken maliyetlerin düşüklüğü bir tercih sebebidir. Bu olgu ile sağlık turizmi için ülkesinden seyahat eden kişiler orta veya orta üst düzey gelir durumunda olan ve fiyata karşı duyarlı bir kitle olduğu çıkarımına ulaşılabilir. Bu hedef kitleden daha düşük sayıda, kendi ülkesine nazaran daha fazla para vermeyi kabul etmiş üst düzey gelir durumuna sahip bir kitle vardır. Sağlık turizmi faaliyeti gerçekleştiren hastaların büyük bir bölümü kaliteli sağlık hizmetlerini daha düşük fiyattan talep etmektedirler. Hedef kitleyi analiz ederken kesinlikle aklımızdan çıkarmamamız gereken bir unsurudur.
Pazar dünyanın en hızlı büyüyen pazarları arasında yer almaktadır. Sayısal birkaç veri vermek gerekirse; OECD kurumunun yaptığı araştırmaya göre, sağlık turizmi pazarı yıllık olarak yaklaşık 130 milyar dolar değere sahiptir. Yıllık tüm dünyadaki sağlık harcamalarının yaklaşık olarak yüzde 7’si olan bu tutar her geçen yıl katlanarak artmaktadır.
Yine WHO (World Health Organization –Dünya Sağlık Örgütü) verilerine göre yılda 13 milyonun üzerinde kişi sağlık turizmi faaliyetleri için seyahat etmektedirler. Global açıdan, bu sektörde istihdam edilen çalışanları ve beslediği yan sektörleri düşünürsek pazar inanılmaz büyük ve rekabetçidir. Sağlık seyahati alanında sık tercih edilen ülkeler; Hindistan, Tayland, Malezya, Brezilya, Macaristan, Çekya, Singapur, Güney Kore, Polonya, Meksika, İsrail, Tayvan, Kolombiya ve Türkiye’dir.
Global Pazarındaki Büyüme
sağlık turizm veri
Ülkelere hızlıca baktığımızda neredeyse tamamının gelişmekte olan ülkeler olduğunu görüyoruz. 2015 yılında Neil Lunt, Johanna Hanefeld ve Daniel Horsfall’ın editörlüğünde hazırlanan “Handbook on Medical Tourism and Patient Mobility” (Medikal Turizmi ve Hasta Mobilitesi El Kitabı) kitabında bunun sebebini birkaç başlık altında topluyor.
- Ülkelerin sağlık hizmetleri politikaları,
- Destinasyon ülkedeki para birimi ile diğer para birimleri arasındaki kur farkı,
- Sağlık yatırım olanakları,
- Teknolojik gelişmelerdeki adaptasyon,
- Tıp alanında iyi eğitim görmüş ve yabancı dil bilen insan kaynakları,
Bu parametreler sayesinde ülkeler hem maliyet avantajı sağlıyor hem de yüksek kalitedeki sağlık hizmetlerini son teknoloji ve konforlu sağlık kurumlarında sunabiliyorlar. Bir diğer dikkat çeken nokta ise bu ülkelerin birçoğunda turizm faaliyetlerinin de yüksek talep görüyor olmasıdır. Araştırmalar göstermiştir ki; çok sayıdaki hasta – özellikle estetik ve diş tedavisi için sağlık turizmi faaliyetini seçen hastalar- medikal turizmi için destinasyon tercihlerinde turizm faaliyetlerini de göz önünde bulunduruyor.
Canlı olarak örnek vermek gerekirse dental operasyon için hasta, Türkiye’yi ve özellikle Türkiye içerisinde Antalya ilini seçiyor ki, tıbbi sürecini organize ettiği periyot içerisinde tatil ve dinlenme olanağı bulabilsin.
Fenomen Turizm
Fenomen turizm; özellikle bahsettiğimiz tatil, dinlenme ve gezi etkinliklerinin sağlık turizmi ile beraber düşünülüyor olması, Türkiye’yi son yıllarda sağlık seyahati destinasyonları içerisinde popüler hale getirmektedir. Bu yazı ile sağlık turizmi yazı dizimize bir giriş yapmış ve esas faktörleri tanımlamış oluyoruz. Gelecek yazıda, Türkiye’nin bu sektör içerisinde nerede olduğuna, geçmişten günümüze neler yaptığına ve hedeflerin neler olduğuna değineceğiz. Yazı içerisinde atıfta bulunduğum eserler ve çok çok daha fazlası kaynak olarak bende mevcuttur. Benimle iletişime geçerseniz memnuniyetle paylaşabilirim.
Ayrıca yazının başında belirttiğim yüksek lisans tezimin giriş bölümünün yer aldığı pdf sayfasının linkini de alt bölüme ekliyorum…
